Nổi Mề Đay Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Nổi mề đay là tình trạng dị ứng da phổ biến và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Tình trạng này có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau như thực phẩm, thuốc, thời tiết hay căng thẳng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả.

1. Nổi mề đay là gì?

Nổi mề đay (hay còn gọi là mày đay) là một phản ứng viêm da cấp hoặc mãn tính. Người bệnh thường xuất hiện hiện tượng mao mạch giãn nở bất thường dưới tác động của các yếu tố kích thích bên ngoài hoặc nội sinh. Khi xảy ra phản ứng này, lớp trung bì của da sẽ bị phù nề và gây nên các mảng hoặc nốt sẩn có màu hồng hoặc đỏ.

Thông tin cần biết về nổi mề đay

Có thể bạn không biết, tình trạng mề đay thường khởi phát đột ngột và kéo dài từ vài giờ đến vài ngày (trường hợp cấp tính) hoặc kéo dài trên 6 tuần (trường hợp mãn tính). Theo Vinmec, phần lớn các trường hợp nổi mề đay cấp tính đều tự khỏi. Tuy nhiên, mề đay mãn tính lại dai dẳng, dễ tái phát và gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được điều trị đúng cách.

2. Triệu chứng điển hình của nổi mề đay

Các nốt sẩn phù xuất hiện rải rác hoặc tập trung thành từng mảng và thường đi kèm với các triệu chứng như sau: 

- Da ngứa dữ dội, đôi khi kèm cảm giác nóng rát.

- Có thể kèm theo sưng mí mắt, môi, lưỡi hoặc cổ họng trong trường hợp nghiêm trọng (phù mạch).

- Một số người còn có biểu hiện sốt nhẹ, đau đầu và mệt mỏi.

Theo Bệnh viện đa khoa MEDLATEC, nổi mề đay không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng có thể tái đi tái lại do yếu tố cơ địa hoặc dị ứng với môi trường sống. Điều đáng lưu ý là mề đay tuy không nguy hiểm đến tính mạng trong phần lớn trường hợp, song nếu diễn tiến nặng (đặc biệt là gây phù mạch hoặc sốc phản vệ) thì cần được cấp cứu kịp thời.

3. Nguyên nhân gây nổi mề đay

Nổi mề đay là một phản ứng da phổ biến và có thể bắt nguồn từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo các chuyên gia da liễu, việc xác định đúng nguyên nhân là yếu tố quan trọng giúp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa tái phát. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này.

Một số nguyên nhân gây mề đay phổ biến

3.1 Dị ứng thực phẩm

Đây là nguyên nhân thường gặp, đặc biệt là ở trẻ em và người có cơ địa dị ứng. Những loại thực phẩm dễ gây dị ứng bao gồm đậu phộng, hải sản có vỏ (tôm, cua, sò, ốc), sữa bò, trứng, các loại cá (cá thu, cá hồi...), thực phẩm chế biến sẵn chứa chất bảo quản hoặc phụ gia,...

3.2 Dị ứng thuốc

Trên thực tế, một số loại thuốc có khả năng gây dị ứng cao. Trong đó, phổ biến nhất là thuốc kháng sinh (penicillin, amoxicillin), thuốc giảm đau (aspirin, ibuprofen), thuốc hạ huyết áp, thuốc điều trị tiểu đường, thuốc chống co giật,...

3.3 Yếu tố môi trường

Môi trường sống và làm việc cũng có chứa nhiều yếu tố kích ứng gây nổi mề đay, chẳng hạn như phấn hoa, lông thú nuôi (chó, mèo), bụi nhà, khói thuốc lá, hóa chất công nghiệp, chất tẩy rửa, ánh nắng mặt trời mạnh hoặc tia cực tím (gây mề đay ánh sáng),...

3.4 Nhiệt độ thay đổi đột ngột

Một số người có cơ địa nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ bất thường. Ví dụ khi tắm nước nóng sau khi ở ngoài trời lạnh, bơi trong nước lạnh hoặc thay đổi đột ngột giữa phòng điều hòa và không khí nóng,...

3.5 Căng thẳng và stress

Yếu tố tâm lý cũng có thể là “thủ phạm giấu mặt”. Khi cơ thể rơi vào trạng thái lo âu, mất ngủ, làm việc quá sức hoặc chịu áp lực kéo dài thì hệ miễn dịch có thể trở nên nhạy cảm quá mức. Từ đó, cơ thể dễ dàng phản ứng với các kích thích nhẹ như thay đổi thời tiết hay chế độ ăn uống.

3.6 Một số bệnh lý nền khác

Một số bệnh lý mãn tính liên quan đến hệ miễn dịch hoặc nội tiết có thể là nguyên nhân gây mề đay kéo dài. Những trường hợp nổi bật có thể kể đến như Lupus ban đỏ hệ thống (SLE), viêm khớp dạng thấp, rối loạn tuyến giáp tự miễn (cường giáp, suy giáp), nhiễm ký sinh trùng đường ruột,...

4. Nổi mề đay có nguy hiểm không?

Nổi mề đay phần lớn được xem là một bệnh lý lành tính, có thể tự hết sau vài giờ đến vài ngày nếu xác định được nguyên nhân và tránh tiếp xúc với yếu tố kích thích. Tuy nhiên, trong một số trường hợp thì mề đay có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách hoặc điều trị dứt điểm.

Mức độ nguy hiểm của nổi mề đay

4.1 Mề đay cấp tính - Ít nguy hiểm nhưng cần theo dõi

Mề đay cấp tính thường kéo dài dưới 6 tuần, xảy ra đột ngột do dị ứng thực phẩm, thuốc hoặc thay đổi thời tiết. Dù gây ngứa ngáy khó chịu nhưng các triệu chứng thường biến mất sau khi loại bỏ nguyên nhân hoặc dùng thuốc kháng histamin theo chỉ dẫn của bác sĩ.

4.2 Mề đay mãn tính - Dai dẳng, tái phát và ảnh hưởng tâm lý

Mề đay mãn tính là tình trạng các triệu chứng kéo dài trên 6 tuần hoặc tái phát nhiều lần trong năm. Dạng này có thể liên quan đến rối loạn miễn dịch hoặc bệnh lý nội khoa nền như cường giáp, lupus ban đỏ, viêm gan… Hậu quả thường thấy ở người bị mề đay mãn tính là:

- Mất ngủ, suy giảm chất lượng giấc ngủ do ngứa về đêm. 

- Tâm trạng căng thẳng, dễ lo âu và trầm cảm.

- Ảnh hưởng đến sinh hoạt, học tập và công việc.

4.3 Nguy cơ sốc phản vệ khi bị nổi mề đay

Mặc dù hiếm gặp nhưng nổi mề đay đôi khi là dấu hiệu cảnh báo sớm của sốc phản vệ. Đây là phản ứng dị ứng toàn thân đe dọa đến tính mạng con người. Sốc phản vệ có thể xảy ra sau khi ăn hải sản, tiêm thuốc, bị côn trùng đốt hoặc dùng thực phẩm lạ. 

5. Cách xử lý và điều trị nổi mề đay hiệu quả

Khi xuất hiện tình trạng nổi mề đay, điều quan trọng là người bệnh cần bình tĩnh, xác định nguyên nhân và có biện pháp xử lý kịp thời. Tùy vào mức độ nặng nhẹ mà có thể áp dụng các cách điều trị phù hợp.

Bật mí cách xử lý mề đay nhanh chóng

- Xử lý nhanh tại chỗ: Dùng khăn mát hoặc túi chườm lạnh đặt lên vùng da bị mề đay để giảm sưng, ngứa. Đồng thời tránh gãi vì gãi mạnh sẽ khiến da bị tổn thương, dễ nhiễm trùng và làm tình trạng nặng hơn.

- Sử dụng thuốc điều trị theo chỉ định: Việc sử dụng thuốc khi bị mề đay cần có sự tư vấn của bác sĩ, đặc biệt với trường hợp mề đay mãn tính hoặc tái phát. Các nhóm thuốc phổ biến gồm:

+ Thuốc kháng histamin H1: Giúp giảm nhanh ngứa, sẩn đỏ (loratadin, cetirizin, fexofenadin...).

+ Thuốc corticosteroid (uống hoặc bôi): Dùng trong trường hợp nặng, phù mạch, hoặc mề đay lan rộng.

+ Thuốc ức chế miễn dịch: Dùng cho người bị mề đay mãn tính không đáp ứng với thuốc kháng histamin thông thường.

- Áp dụng các phương pháp dân gian hỗ trợ: Ngoài thuốc Tây, một số bài thuốc dân gian giúp làm dịu triệu chứng mề đay ở mức độ nhẹ như tắm lá khế chua, lá trà xanh, lá kinh giới hoặc đắp gel nha đam lên vùng da tổn thương và uống nước rau má giúp thanh nhiệt, giải độc.

- Duy trì lối sống lành mạnh để phòng tái phát: Để kiểm soát và phòng ngừa tình trạng mề đay tái phát, cần chú trọng đến lối sống hằng ngày như ăn uống lành mạnh, tránh thực phẩm dễ gây dị ứng. Đồng thời, giữ vệ sinh da, tránh tiếp xúc hóa chất và mỹ phẩm lạ.

6. Kết luận

Mặc dù nổi mề đay không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu chủ quan, người bệnh có thể đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng. Việc tìm ra nguyên nhân, điều trị sớm và duy trì lối sống lành mạnh là yếu tố then chốt để kiểm soát mề đay hiệu quả. Nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm triệu chứng khó thở, bạn nên đến cơ sở y tế để được khám và xử lý kịp thời.